Zeynep bint Resûlullah

Itacen Sabacok | 8 Mayıs 2022

Bedir gazvesi Müslümanların zaferiyle sonuçlanmış, Mekke müşriklerinin bir kısmı öldürülmüş, bir kısmı Müslümanlar tarafından esir alınmıştı. Esirlerin bir kısmı fidye karşılığı serbest bırakılacaktı. Mekkeliler esir düşen yakınlarını kurtarmak için fidyelerini göndermeye başlamışlardı bile. Resûlullah(sallallahu aleyhi ve sellem) fidye olarak gönderilen mallara bakarken birden bire sarsıldı. Gözleri doldu, hüzünlendi. Allah Resûlü(sallallahu aleyhi ve sellem)’i bu denli duygulandıran şey, sevgili eşi Hz. Hatice(radıyallahu anhâ)’ın gerdanlığını fidye olarak gönderilen mallar arasında görmesiydi.

Zeynep, Müslümanlara esir düşen kocası Ebü’l-Âs’ı esaretten kurtarmak için annesinin düğün hediyesi olarak kendisine taktığı gerdanlıktan başka bir şey bulamamış, çok sevdiği eşi için bu kıymetli gerdanlığı feda etmişti.

Zeynep ve Ebü’l-Âs teyze çocukları idi. İslâmiyet’in henüz ilk yıllarında dünya evine girmişlerdi. Zeynep bir Peygamber kızı olarak İslâm ile şereflenmiş ancak Mekke’nin zengin tüccarlarından biri olan Ebü’l-Âs Müslüman olmamıştı. Mekkeli müşriklerin, Zeynep’ı boşaması yönündeki baskılarına rağmen Zeynep’e duyduğu muhabbetle vefakâr bir eş olmuş, karısını terk etmeye yanaşmamıştı. Şimdi de vefa gösterme sırası Zeynep’e gelmişti. Bedir’de esir düşen kıymetli eşine, evlatları Ümame ve Ali’nin babasına özgürlük bahşetmeliydi.

Allah Resûlü(sallallahu aleyhi ve sellem), düğün günü Hz. Hatice’nin kızına taktığı gerdanlığa hüzünle baktı. Gerdanlığın Zeynep’e iade edilmesini, Ebü’l-Âs’ın da serbest bırakılmasını arzuluyordu. Ashap onun bu talebine canıgönülden olumlu karşılık verdi. Artık Ebü’l-Âs serbestti. Ancak Allah’ın elçisinin damadından bir isteği vardı. Zeynep, Mekke’den ayrılacak Medine’ye hicret edecekti. Ebü’l-Âs, Allah elçisinin talebine itiraz etmedi. Mekke’ye döner dönmez âdeta bağrına taş basarak hanımı Zeynep’i, kardeşi Kinane ile beraber yola çıkardı. Zeynep için geç de olsa hicret yolculuğu başlamıştı. Bu yolculuk geç olduğu kadar güç bir yolculuk da olacaktı.

Karnında bebeğiyle Medine’ye doğru yola çıkan Zeynep, bazı Kureyşliler’in Resûlullah(sallallahu aleyhi ve sellem)’e duydukları öfkelerinin hedefi oldu. Hebbar ve Nafi isimlerinde iki adam devesini mızrakla ürküterek Zeynep’i bir kayanın üstüne düşürdüler. Bu saldırı ile Zeynep, karnındaki bebeği düşürdü, kaburga kemikleri kırıldı. Bu kırıklar onun birkaç sene sonra, genç yaşta dünyadan ayrılmasına sebep olacak derecede ağır kırıklardı. Zeynep, ölünceye kadar bu kırıkların acısını hissedecekti. Bu zorlu hicret yolculuğu ile Medine’ye vardığında Zeynep’in hem bedeni yaralı hem de eşinden ayrılmanın getirdiği hüzün yüreğini sarmıştı. Ancak mümin kadınların sadece mümin erkekler ile evli olabileceğine dair ilâhi hükme [Bakara, 2/221] teslimiyet her duygudan ağır basmaktaydı.

Ebü’l-Âs, Resûlullah(sallallahu aleyhi ve sellem)’e verdiği sözü tutmuş, Zeynep’in hicret etmesine müsaade etmişti. Kendisi de bir yandan ticaretle meşgul olmaya devam etmekteydi. Kureyşliler’in güvenini sağlamış bu asil ve dürüst tüccar, bir Suriye yolculuğu dönüşünde, yanında Kureyş’in mallarıyla Mekke istikametinde iken Müslümanlar tarafından tekrar esir alındı. Mallarına el kondu. Ebü’l-Âs’ın sığınıp yardım isteyeceği tek bir kişi vardı: Gönlünde hâlâ mümtaz yerini koruyan Zeynep. Onun da aynı duygularla dolu olduğundan emindi. Bir fırsatını bulup kaçtı ve Medine’ye gelerek Zeynep’e sığındı. Kendisine eman vermesini istedi. Kureyşliler’in mallarının iadesini talep etti. Zeynep, Ebü’l-Âs’ı ikinci defa kurtarmaya teşebbüs edecekti. Bir sabah namazı vakti, Resûlullah(sallallahu aleyhi ve sellem)’i ve diğer Müslümanları şaşırtan duyurusunu yapmaktan çekinmedi:

Ebü’l-Âs benim güvencem altındadır. [İbn Hacer, Ebu’l-Fazl Ahmed b. Ali el-Askalânî, el-İsâbe fi temyîzi’s-sahâbe, I-VIII, Beyrut 1415, VIII, 152]

Eman verme herkese eşit olarak tanınmış bir yetki olduğu için Zeynep’in bu güvencesi tüm Müslümanlar için bağlayıcı oldu. Ebü’l-Âs serbest kalarak Mekkelilerin mallarını Müslümanlardan teslim aldı. Allah Resûlü(sallallahu aleyhi ve sellem) kızı ile Ebü’l-Âs arasındaki muhabbetin devam ettiğinin farkında idi. Ancak Ebü’l-Âs’ın Müslüman olmadığını ve bir araya gelemeyeceklerini tekrar kızına hatırlattı. Zeynep için ilâhi hükme itaat her şeyin üstündeydi.

Ebü’l-Âs Müslüman olmaya karar vermişti çoktan ama bu asil tüccar Medine’de Zeynep’e sığındığı günlerde Müslümanlığını ilan etse, Mekkeliler bu Müslümanlığı, onların mallarına el koyma amaçlı bir din değiştirme zannedebilirlerdi.

Böyle bir yanlış anlaşılmaya mahal vermemek için Mekke’ye geri geldi. Tüm Mekkelilere ticari mallarını teslim etti. Alacak verecek defteri kapandıktan sonra herkesi şaşırtan duyuruyu yaptı. Artık Müslüman olmuştu. Bu karar, Zeynep ile tekrar evlenmesinin önündeki engeli de kaldırmış oldu. Medine yolu şimdi de Ebü’l-Âs için hem hicret hem de Peygamber kızı Zeynep’e ulaştıracak kutlu bir yoldu.

Hicretin 7. senesi bu hazin muhabbet hikâyesi yeniden vuslat ile sevince dönüşmüştü. Allah ve Peygamber sevgisini tüm sevgilerin üstünde tutan Zeynep, teslimiyetinin mükâfatını dünyada da almış, sevgili eşi Ebü’l-Âs’a kavuşmuştu ama bu güzel beraberliğe Zeynep’in gitgide artan ağrılarının gölgesi düşmekteydi. Hicret yolunda aldığı yaraların tesiri artmakta, Peygamber kızına şehitlik yolu açılmaktaydı. Zeynep’in Ebü’l-Âs ile beraberliği sadece 1 sene sürebildi. Hicretin 8. senesinin başında, Baki’ kabristanlığı Peygamber kızı Zeynep’i bağrına bastı. Ebü’l-Âs yine yalnız kaldı. Ali ve Ümame öksüz, Resûlullah(sallallahu aleyhi ve sellem) mahzun. Zeynep ise cennete kanatlanmış bir şehit idi.