HAKKINDA
Kur’an-ı Kerîm’de Allah’a secde etmeyi emreden, secde edenleri öven ve secde etmeyenleri kınayan birçok âyet bulunmaktadır. Allah Resûlü(sallallahu aleyhi ve sellem)’in secde âyetleri okununca secde ettiği ve secde edilmesini buyurduğuna dair rivayetler nakledilmiştir. Onunla birlikte ashabı da secde etmiştir. [Buhârî, Sücûdü’l-Kur’ân, 8, 9; Müslim, Mesâcid, 103, 104]
Ademoğlu secde âyetini okuyup secde edince şeytan ağlar ve “yazıklar olsun bana! Ademoğlu secdeyle emrolundu da hemen secde etti, cennet onundur. Ben secde ile emrolundum ama secde etmekten kaçındım. Bana da cehennem vardır.” diyerek oradan uzaklaşır. [Müslim, îmân, 133; İbn Mâce, İkâmetü’ş-şalât, 70]
Secde âyetlerinin sayısı hakkında farklı görüşler olmuş olsa da İslâm âlimleri arasında hâkim görüş 11-15 arasında olduğudur. [Aynî, VII, 139] Üzerinde mutabık olunan 15(en uzun liste) secde âyeti şunlardır:
1. el-A'râf 7/206
2. er-Ra'd 13/15
3. en-Nahl 16/49
4. el-İsrâ 17/107
5. Meryem 19/58
6. el-Hac 22/18
7. el-Hac 22/77
8. el-Furkân 25/60
9. en-Neml 27/25
10. es-Secde 32/15
11. Sâd 38/24
12. Fussılet 41/37
13. en-Necm 53/62
14. el-İnşikak 84/21
15. el-Alak 96/19
MEZHEPLERE GÖRE TİLÂVET SECDESİ
Tilâvet secdesi Hanefî mezhebine göre okuyana ve dinleyene vâcip, diğer 3 Sünnî mezhebe göre sünnettir. Ca’ferîler ise Secde, Fussılet, Necm ve Alak sûrelerindeki secdenin farz, diğerlerinin sünnet olduğunu kabul etmektedir. [Tûsî, I, 114]
Hanefîler, vâcip hükmünün delili olarak Böyleyken onlara ne oluyor da inanmıyorlar ve kendilerine Kur’an okunduğu zaman secde etmiyorlar? [el-İnşikak 84/20-21] meâlindeki âyetlerde tilâvet secdesinin işaret edildiğini ve terketmenin kınandığını söylerler. Diğer mezheplerde ise Resûlullah(sallallahu aleyhi ve sellem)’in secde âyetlerinde bazen secde edip bazen etmediğine dair rivayetlerle [Buhârî, Sücûdü’l-Kur’ân, 6; Müslim, Mesâcid, 106] Hz. Ömer ve Abdullah b. Ömer gibi sahâbîlerin görüşleri [Buhârî, Sücûdü’l-Kur’ân, 10] delil olarak kabul edilir.
TİLÂVET SECDESİ NE ZAMAN YAPILMALIDIR?
Hanefîler’e göre âyet namaz dışında okunmuşsa, namaz kılmanın mekruh olduğu üç vakit dışındaki herhangi bir vakitte yapılabilir. Ancak unutulmaması açısından ertelememekte fayda görüşmüştür. Âyet namazda okunursa namaz sonrasına ertelenmesi Hanefîler’e göre tahrîmen mekruhtur.
Şâfiîler’e göre mekruh vakitler de dahil her vakitte secde yapılabilir; ancak okumadan hemen önce secde edilmeli, araya uzun süre girmemelidir.
Hanbelîler’e göre tilâvetle secde arasında örfen uzun sayılabilecek bir süre bulunmamalıdır. Âyet namazda okunursa tilâvet secdesinin namaz içinde yapılması gerekir, namaz dışında kazâsı yoktur. Sehven terkedilmişse selâmdan hemen sonra namaza aykırı bir fiil olmadıkça yapılabilir.
TİLÂVET SECDESİ NASIL YAPILIR?
Hanefîler’e, Mâlikîler’e ve Hanbelîler’e göre tilâvet secdesindeki olmazsa olmaz tek şart secdedir. Elleri kaldırmaksızın bir defa Allahüekber denilerek secdeye varılır. Secdede üç defa sübhâne rabbiye’l-a’lâ denildikten sonra yine tekbirle kalkılır. Secdede tesbih, hamd ve dua da edilebilir. Secdeden kalkınca Bakara sûresinin son iki ayeti olan Âmene’r-Rasûlü içinde geçen Semi’nâ ve eta’nâ gufrâneke rabbenâ ve ileyke’l-masîr âyetinin okunması müstehaptır.
Topluluk içinde secde âyeti okunduğunda tek tek veya cemaat halinde secde edilebilir. Cemaat halinde secde edilecekse saf olma zorunluluğu yoktur.
Şâfiîler’e göre secdenin yanı sıra niyet, iftitah tekbiri ve selâm vermek de tilâvet secdesinin olmazsa olmazlarındandır. Niyetten sonra eller kaldırılarak iftitah tekbiri alınır, ardından eller kaldırılmadan ikinci bir tekbir ile secde yapılır. Secdeden sonra herhangi bir dua okumaksızın kısa süre oturup selâm verilir.